تولیدکنندگان فولاد در ایران

تولید و مصرف فولاد در دنیای پیشرفته امروز به یک موضوع مهم و حیاتی تبدیل شده است. در حقیقت به عنوان شاخصی حیاتی برای توسعه یافتن یک کشور معرفی شده است. جالب است بدانید که صنعت تولید فولاد از جهت‌های متفاوت و مختلفی به اقتصاد یک کشور کمک می‌کند. به عنوان مثال این موضوع می‌تواند موجب افزایش اشتغال‌زایی، توسعه یافتن فرهنگ، افزایش سطح دانش و بهبود تجارت کشور شود. ایران از بابت تولید و صادرات فولاد به گرجستان، افغانستان، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه در جایگاه قابل توجهی قرار دارد و توانسته است اسم خود را در لیست 10 کشور اول تولید فولاد جای دهد. همچنین به عنوان یکی از عوامل اصلی تأمین نیازهای داخلی و صادرات فولاد به کشورهای دیگر شناخته شده است. تولیدکنندگان فولاد در ایران در زمینه تولید آهن آلات خصوصا میلگرد فعال بوده و مقاطع فولادی از قبیل شمش، تیرآهن، میلگرد نبشی و ناودانی نیز تولید می‌کنند.

جایگاه تولیدکنندگان فولاد  ایران در جهان

کارخانجات تولید فولاد در ایران از همان ابتدا جایگاه خاص و ویژه‌ای در بین تولید کنندگان جهان داشته‌اند. همین موضوع سبب بالا رفتن جایگاه اقتصادی کشور نیز شده‌است. امروزه ایران در لیست 10 کشور اول در این زمینه قرار دارد و همچنان در حال پیشتازی می‌باشد. یکی از عوامل تاثیرگذار در بالا بودن جایگاه تولیدکنندگان فولاد در ایران، غنی بودن این کشور از نظر منابع انرژی و ذخیره داشتن میزان قابل توجهی سنگ آهن نسبت به سایر کشورهاست. تا جایی که افزایش میزان تولید فولاد ایران به 50 میلیون تن تا سال 1404 تخمین زده شده است.

بزرگ‌ترین کارخانه های فولاد ایران 

هم اکنون حدود 62 کارخانه بزرگ فولاد در ایران در حال فعالیت هستند که در ادامه به بررسی چند مورد از این تولیدکنندگان بزرگ می‌پردازیم.

•    کارخانه فولاد مبارکه اصفهان از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد در ایران

فولاد اصفهان جزو قدیمی‌ترین واحدهای خصوصی تولید فولاد در کشور محسوب می‌شود که عملیات اجرایی این مجموعه در سال 1360 آغاز و از سال 1377 در جنوب زرین شهر اصفهان و شرق شهر مبارکه شروع به کار نموده است. این شرکت در حال عرضه محصولات متنوع زیادی ( بیش از 3000 ماده اولیه‌ی کارخانجات و کارگاه‌های تولیدی ) به بازار است و در عین حال جزو صادرکنندگان این محصولات به کشورهای مختلف جهان به حساب می‌آید. محصولات این کارخانه در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، لوازم خانگی، فلزی سبک و سنگین، ساختمانی، کشتی‌سازی و سازه‌های دریایی، لوله و پروفیل، خودرو و ... کاربرد وسیعی دارد. فولاد مبارکه یکی از تولیدکنندگان ورق قلع اندود می‌باشد که معمولاً این مقاطع برای جلوگیری از زنگ‌زدگی استفاده می‌شوند.
مهم‌ترین محصولات تولیدی این کارخانه شامل ورق رنگی، ورق روغنی، ورق آهن سیاه و ورق گالوانیزه می‌باشد. لازم ذکر است که هم اکنون میزان تولیدات این کارخانه به بیش از 6.2 میلیون تن در سال می‌رسد.

•    کارخانه آذر فولاد امین

AFA steel یا کارخانه آذر فولاد امین از سال 1388 با سابقه‌ای حدود 14 سال، فعالیت خود را در زمینی به وسعت 14 هکتار در منطقه تیکمه داش آغاز نموده است. این شرکت جزو برترین تولیدکنندگان فولاد در ایران و شهرستان آذربایجان‌شرقی محسوب می‌شود. آذر فولاد امین در فاز اول خود با ظرفیت اسمی 300 هزار تن در سال، و در فاز دوم ظرفیت اسمی 600 هزار تن در سال اقدام به احداث کارخانه نورد میلگرد و مقاطع فولادی نموده که در حال حاضر فاز اول کارخانه به بهره‌برداری رسیده است. تصمیم این سازمان بر این است تا کارخانه‌های نورد میلگرد به ظرفیت اسمی با ظرفیت‌های 400 هزار تن و فولاد سازی با ظرفیت 400 هزار تن شمش فولادی در سال را، در لیست بخش‌های احداثی‌های خود قرار دهد. این کارخانه در سال 92 موفق به اخذ گواهینامه ISO9001 از شرکت BAS انگلستان شده و در حال حاضر دارای گواهینامه‌های سیستم‌های مدیریت از از این شرکت می‌باشد.

•    شرکت فولاد خوزستان

این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش فولاد، بیلت و اسلب و دومین قطب تولیدی فولاد خام در ایران می‌باشد. فولاد خوزستان با وسعت 3/8 کیلومتر مربع در مجاورت شهر اهواز، پس از پانزده سال از طرح اولیه‌ی خود، در 12 فروردین سال 1368 آغاز به کار نموده و در سال 87 به بخش خصوصی واگذار گردیده است. فعالیت اصلی این کارخانه در حوزه‌ی تولید شمش فولادی (ماده اولیه ساخت محصولات فولادی برای کارخانه‌های فولادی دیگر) می‌باشد. تولید شمش در این کارخانه به روش احیا مستقیم و با استفاده از کوره قوس الکتریکی فولاد خام انجام می‌گیرد. فولاد خوزستان مانند فولاد مبارکه نیز در تولید ورق‌های فولادی دست دارد و این ورق‌ها در کارگاه‌ها بنا بر نیاز، تبدیل به تسمه فولادی و یا سپر فولادی می‌شوند. هم اکنون ظرفیت تولید این سازمان سه میلیون و هشتصد هزارتن بوده و در سال‌های پیش رو این ظرفیت به 5/2 میلیون تن در سال خواهد رسید. قبل از شروع تحریم‌ها، در سال ۹۷ میزان ۵۷ درصد از تولید این شرکت به دیگر کشورها صادر می‌شد ولی با توجه اعمال تحریم‌ها این میزان کاهش چشمگیری داشته است.

•   کارخانه فولاد امیر آذربایجان از تولیدکنندگان فولاد در ایران

شرکت خصوصی فولاد امیر آذربایجان در سال 1400 با هدف تولید انواع شمش‌های فولادی در شهرستان بستان آباد در زمینی به مساحت حدودا 10 هکتار احداث گردید. این شرکت با استفاده از جدیدترین تکنولوژی کوره پاتیلی و ماشین ریخته‌گری مداوم و کوره‌های القایی، قادر به تولید انواع شمش‌های فولادی آلیاژی و ساختمانی بوده و در زمینه‌ی تهیه مذاب از آهن قراضه و آهن اسفنجی و ماشین‌آلات ریخته‌گری در حال فعالیت می‌باشد. از فرآیندهای مهم فولاد امیر آذربایجان می‌توان به تفکیک و فرآوری قراضه در 3 سایت فرآوری، تهیه مذاب از قراضه و آهن اسفنجی در کوره‌های القایی، انتقال مذاب به کوره‌های پاتیلی و آلیاژسازی، ریخته‌گری و برشکاری اشاره نمود. همچنین این سازمان در رأس برنامه‌های خود، پیاده‌سازی و اخذ استانداردهای ملی و بین المللی، کاهش ریسک‌های ایمنی و بهداشت و آلایندگی محیط زیست، افزایش تولید باکیفیت را مد نظر قرار داده است. همین موارد این شرکت را در دسته تولیدکنندگان فولاد در ایران قرار داده است.

•    مجتمع ذوب‌ آهن اصفهان

ذوب آهن اصفهان با نام اختصاری " ESCO " در بین بسیاری از خریداران بین‌المللی و ایرانی مشهور بوده و جزو پیشروترین کارخانه‌های تولید کننده محصولات فولادی ایران است. این سازمان به‌عنوان مادر صنعت فولاد کشور شناخته می‌شود. تأسیس این کارخانه عظیم در سال 1346 در زمینی به مساحت 200 کیلومتر مربع در جنوب غربی اصفهان و شمال شهرستان لنجان، در منطقه‌ای معروف به دشت طبس بوده است. بهره‌برداری آن مربوط به سال 1350، با تولید محصولات چدنی شرع و بعد از گذشت یک سال بخش فولادسازی و مهندسی نورد آن راه‌اندازی شد. این کارخانه اولین تولید‌کننده مقاطع ساختمانی در کشور  بوده و در حال حاضر نیز به تولید فولاد ساختمانی و ریلی می‌پردازد. ذوب آهن اصفهان جزو بزرگترین تولیدکنندگان فولاد ایران در زمینه‌ی تولید محصولات طویل، در خاورمیانه محسوب می‌شود. تولیدات این سازمان شامل انواع مقاطع صنعتی و ساختمانی است. ظرفیت تولید مقاطع فولادی این کارخانه به حدود 3 میلیون و 600 هزار تن در سال می‌رسد. میلگردها و محصولات دیگر این مجموعه به عنوان یکی از با‌کیفیت‌ترین مقاطع فولادی داخل کشور به حساب می‌آید. از جمله‌ی این مقاطع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    میلگرد (آجدار و ساده)
•    نبشی و ناودانی
•    تیرآهن
•    ریل

همچنین چدن جامد، بنزن، گسيلن، سرباره فولادسازی، شمش فولادی، كک و كوره بلند، غبار مرطوب فولادسازی (لجن صنعتی)، سولفات‌آمونيوم، قطران، آهک، تولوئن، اكسيژن گاز و مايع و ازت مايع، از جمله محصولات تولیدی این کارخانه است.

مطلب مرتبط: مقاطع فولادی نورد شده

•    کارخانه فولاد اکسین اهواز

مجموعه‌ی اکسین اهواز در 23 خرداد 1384 شهر اهواز، در زمینی به مساحت 160 هکتار با زیربنایی حدود 100 هزار مترمربع به ثبت رسید و در طول سال‌های 84 تا 87 نصب ماشین‌آلات آن انجام شد. در سال 1388 نیز خط تولید آن راه‌اندازی و تولیدات انبوه خود را آغاز نموده است. همچنین در سال 1393 این کارخانه از سوی اداره‌ی استاندارد به عنوان شرکت فولادی برتر انتخاب گردیده است. مواد اولیه‌ی بسیاری از مراکز صنعتی از جمله صنایع دریایی، نفت، گاز و پتروشیمی و ماشین‌سازی توسط اکسین اهواز تأمین می‌شود. ظرفیت تولید این کارخانه در سال 1390 تنها 300 هزار تن و در سال 1391 این ظرفیت به 600 هزار تن رسید. در حال حاضر تولید آن حدود 1 میلیون و 50 هزار تن در سال رسیده که حدود 210 هزار تن از آن قابلیت انجام عملیات حرارتی را دارد. و درصادرات محصولات خود را به کشورهای همسایه فعال می‌باشد. از مهمترین صادرات این سازمان می‌توان به دسته محصولات ساختمانی اشاره نمود. محصولات تولیدی اکسین اهواز انواع ورق‌های فولادی جهت مصرف در صنایع پتروشیمی، لوله‌های انتقال نفت و گاز، دیگ‌های بخار صنعتی، کشتی‌سازی، سازه‌های ساختمانی و... را شامل می‌شود.

ورق‌های فولادی این کارخانه عبارتند از:

•    ورق‌های آلیاژی
•    ورق سیاه
•    ورق st37
•    ورق st52

در حال حاضر این کارخانه محصولات را به شیوه نورد گرم تولید می‌کند که به‌صورت فابریک، برش خورده و رول به بازار عرضه می‌کند.

سخن نهایی

گسترش تکنولوژی و پیشرفته شدن جوامع افزایش احساس نیاز به برخی مواد اولیه را ایجاد کرده است. موادی مانند فولادها که در زندگی روزمره جایگاه ویژه‌ای دارند. همانطور که قبلا هم اشاره شده بود فولاد به عنوان شاخصی حیاتی برای توسعه یافتن یک کشور معرفی شده است. در این بین کشورهای زیادی در زمینه تولید این محصول فعالیت دارند که یکی از آنها ایران است. تولیدکنندگان فولاد در ایران با ارائه بهترین و مرغوب‌ترین تولیدات و صادر کردن آن‌ها به سایر کشورهای پیشرفته توانسته‌اند جایگاه خود را در بین 10 کشور اول تولید کننده فولاد تثبیت کنند.